فرشتگان
امشاسپندان
این واژه به معنی جاودانان پاک یا مقدسان بی‌مرگ یا نامیرایان فزونی‌بخش است که از دو جز اَمِشَه به معنی جاودانی و بی‌مرگ و سپنته به معنی پاک و مقدس و فزونی‌بخش تشکیل شده‌است. در زبان اوستایی نام آنها بصورت امِشَه سپِنتَه آمده است. متون پهلوی نام آنهارا امشاسپندان ثبت کرده‌است.
سنت دینی
امشاسپندان شش فروزه اهورامزدا هستند که هر کدام دارای مفهومی است که بخشی از عظمت خداوند یکتا را به آدمی می‌شناسانند و با شناخت و پیروی از این مفاهیم و ایزدان میتوان اهورا مزدا را درک کرد. همچنین گفته شده‌است به شش ایزد(فرشته) + اهورا مزدا(خدا) گفته میشود. مطابق باورهای مذهبی زرتشتی، امشاسپندان، خداوند را در زمین برای گسترش صلح و عدالت یاری می‌کنند و هرکدام مسئولیت محافظت از چیزی را بر عهده دارند .امشاسپندان که واسط بین خالق و مخلوق هستند راهبر نیکوکاران به بهشت نیز بشمار می‌آیند. ویژگی امشاسپندان به گونه‌ای است که به مجردات معنوی و اخلاقی دلالت داده‌شده و گاهی مفهومی انتزاعی را در بر می‌گیرند.گاهی در تفسیرهای جدید دینی امشاسپندان را صفات اهورامزدا دانسته‌اند. در عقاید امروزی زرتشتیان امشاسپندان مفهوم اساطیری خود را ندارند و تنها بعنوان صفات و فروزه‌های اهورامزدا نامشان یاد میشود.
در جهان‌بینی مذهبی زرتشتی اندیشه ی نیک و خرد (وهومن یا بهمن)، راستی، و داد و قانون ( اشاوهیشتا یا اردیبهشت)، نیروی پسندیده اهورایی (خشترا یا شهریور)، مهر و مدارایی افزاینده (سپنتا آرمیتی یا سپندارمزد) پایه های دین است که انسان را به خودشناسی و رسایی (ه-اُروتات یا خرداد) و جاودانی (امرتات یا امرداد ) می رساند.
رده‌بندی امشاسپندها
شش امشاسپندان عبارت‌اند از:
۱- وهمن یا وُهومَنَه یا بهمن
۲- اشه وهیشته یا اَرته وهیشته یا اُردیبهشت
۳- خشتره وییریه یا خشَثرَه وَئیریه یا شهریور
۴- [سپنته آرمیتی|سِپَنت اَرمَیتی]] یا سپندارمذ
۵- هـَئوروَتات یا خرداد
۶- اَمِرِتات (امُرداد) یا مرداد
امشاسپند ها
وهمن یا وُهومَنَه یا بهمن
وهمن یا وُهومَنَه یا بهمن به معنی اندیشه نیک است که در طرف راست اهورامزدا می نشیند و تقریباً نقش مشاور او را دارد.موکّل و پشتیبان حیوانات سودمند در جهان است.با انسان و اندیشه ی نیک انسان ارتباط دارد؛ چون مظهری از خرد آفریدگار است.زیرا از طریق اندیشه ی نیک است که به شناخت دین میتوان رسید.او اندیشه ی نیک را به ذهن ادمیان می برد و ایشان را به سوی آفریدگار رهبری می کند؛ و پس از مرگ نیز روانِ پارسایان را خوشامد میگویدو آنان را به بالاترین بخش بهشت رهنمون می شود.زردشت نیز از طریق او به درگاه اورمزد بار می یابد.همکاران او در میان ایزدان،ایزد ماه و ایزد گوشورن(ایزد موکّل بر چهارپایان)هستند ایزدان رام و سپهر و زروان نیز در زمره ی یاران او به شمار آمده اند.او گزارشی روزانه از اندیشه و گفتار و کردار مردمان تهیه میکند.این امشاسپند مذکر و رقیب اهریمنی او اکومن است.
امشاسپند ها
اشه وهیشته یا اَرته وهیشته یا اُردیبهشت
اشه وهیشته یا اَرته وهیشته یا اُردیبهشت به معنی اشه یا ارتی(راستی) است که زیباترین امشاسپندان و نمادی است از نظام جهانی، قانون ایزدی و نظم اخلاقی در این جهان.سخنِ درست گفته شده،آیین خوب برگزار شده،گندم بسامان رشد کرده و مفاهیمی از این نوع، نشانه ای از اردیبهشت دارند.او نیایش ها را زیر نظر دارد.آنانکه اریبهشت را خشنود نکنند از بهشت محرومند.این امشاسپند نه تنها نظم را در روی زمین برقرار می سازد،بلکه حتی نگران نظم دنیای مینُوی و دوزخ نیز هست و مراقبت می کند که دیوان،بدکاران را بیش از آنچه سزایشان است تنبیه نکنند.نماینده ی این جهانی او آتش است.از اوقات روز وقت نیمروز(رَپیثوین)به او تعلق دارد.یاران او ایزدان آذر،سروش،بهرامونَریوسنگ هستند.این امشاسپند مذکر و رقیب اهریمنی او ایندره است.
امشاسپند ها
خشتره وییریه یا خشَثرَه وَئیریه یا شهریور
خشتره وییریه یا خشَثرَه وَئیریه یا شهریور به معنی شهریاری و سلطنت مطلوب است.او مظهر توانایی،شکوه،سیطره و قدرت آفریدگار است. در جهان مینُوی،او نماد فرمانرواییِ بهشتی و در گیتی نماد سلطنتی است که مطابق میل و آرزو باشد،اراده ی آفریدگار را مستقر کند،بیچارگان و درماندگان را در نظر داشته باشد و بر بدی ها چیره شود.همکاران او ایزد مهر،ایزد خورشیدو ایزد آسمان هستند و ایزدان هوم،بُرزایزد،اردوی سوره آناهیتاوسوکهستند.اوست که در پایان کار جهان همه ی مردمان را با جاری کردن فلزگداخته ای خواهد آزمود.رقیب اهریمنی این امشاسپندِ مذکر؛ساوول است.
امشاسپند ها
[سپنته آرمیتی|سِپَنت اَرمَیتی] یا سپندارمذ
[سپنته آرمیتی|سِپَنت اَرمَیتی] یا سپندارمذ به معنی اخلاص و بردباریِ مقدس است. سپندارمد با نمادی زنانه، دختر اورمزد به شمار می آید و در انجمن آسمانی در دست چپ او می نشیند.چون ایزد بانوی زمین است،به چهارپایان چراگاه میبخشد.زمانی که پارسایان در روی زمین،که نماد این جهانی اوست، به کشت و کار و پرورش چهارپایان می پردازند یا هنگامی که فرزند پارسایی زاده میشود او شادمان میگردد و وقتی مردان و زنانِ بد و دزدان بر روی زمین راه میروند آزرده میشود.همانگونه که زمین همه ی بارها را تحمل می کند، او نیز مظهری از تحمل و بردباری است.یاران او در میان ایزدان؛اردوی سوره آناهیتاو ایزد بانوان دینواَرد/اَشیهستند.در دوران منوچهر زمانی که افراسیاب آب را از ایرانشهر بازمی دارد،سپندارمد به یاری منوچهر می آید.دشمن این ایزد مونث ناهیه/نانگهیثیه است.
امشاسپند ها
هـَئوروَتات یا خرداد
هـَئوروَتات یا خرداد به معنی تمامیّت،کلیّت و کمال است و مظهری از مفهوم نجات برای افراد بشر. آب را حمایت می کند و در این جهان،شادابی گیاهان مظهر اوست.همکاران این امشاسپند مونث ایزد تیشتروبادوفروَهر پرهیزکاران هستند. در دوران حمله ی اهریمن آب را به یاری فروهرها میستاند. به باد میسپارد و باد آن را با شتاب به سوی کشورها می برد و به وسیله ی ابر می باراند. دشمن او تریز نام دارد.
امشاسپند ها
اَمِرِتات (امُرداد) یا مرداد
اَمِرِتات (امُرداد) یا مرداد به معنی بی مرگی است و تجلی دیگری از رستگاری و جاودانگی. سرور گیاهان است. او گیاهان را برویاند و رمه گوسفندان را بیفزاید. او می کوشد که گیاهان پژمرده نشوند. همکاران او ایزدان رَشن،اَشتاد و زامیاد هستند. این امشاسپند مونث است و زریز دشمن اهریمنیِ اوست.
